Gagne’ye göre öğrencinin öğrenmesini engelleyen veya yardımcı olan üç katalizör bulunmaktadır.
İçsel Zekâ Katalizörleri
Öğrencilerin sahip olduğu kişilik faktörleri öğrenme sürecini etkiler.
· Motivasyon ve sabır başarıda kritik öneme sahiptir. Birçok üstün yetenekli çocuk okulu maalesef son derece gerekçesiz görmektedir. Ancak çocukların potansiyelleri ortaya çıkaracak motivasyon onların hünerlerini artıracak etkinlerin varlığı ile mümkün olacaktır.
· Öğrenciler kendi yeteneklerine inanmalı ve değerlerini bilmedirler. Öğrencilerin yetenekleri ne gereğinden fazla övülmeli ne de kendini beğenmişlik, çok konuşma gibi söylemlerle engellenmemelidir. Yetenekli olma konusunda kendilerini iyi hissetmelidirler.
· Eğitim programının iyi organize edilmesi çok önemlidir. İlk yıllarda zorlamayan eğitime tabi olan üstün yetenekli çocuklar öğrenmeyi kolay bir iş olarak görmekte, konsantrasyon becerisi geliştirememektedirler. Öğrenme süreci zorladıkça üstün yetenekli çocuklarda konsantrasyon becerileri gelişmektedir.
Çevresel Katalizörler
Öğretmenler ve ebeveynler, öğrenme süreçlerini olumlu veya olumsuz etkileyen faktörlerin farkında olmalıdırlar. Bunlar;
· Çocuğun yaşadığı, öğrendiği sosyal çevre ve muhit çevresel faktörlerin başında gelmektedir. Ailenin büyüklüğü, ailenin ekonomik şartları, üstün yetenek konusuna bakış ve alışkanlıkları bu kapsamdadır. Ayrıca öğrenme kaynaklarının varlığı veya eksikliği de buna dahildir.
· Hüner gelişiminde üstün yetenekli bireyleri cesaretlendiren, cesaretlerini kıran ve görmezden gelen aile bireyleri, yaşıtları, öğretmenleri veya yöneticilerinin etkisi büyüktür. Var olan yetenek olabildiğince desteklenmeli, cesaret ve azim konusunda motive edilmelidirler. Bunun için ise yetenekli birey akran zenginliğinden (kendi gibi yetenekli çocukların olduğu ortamlar) mahrum bırakılmamalı, bulunduğu ortam yöneticileri ve öğretmeleri üstün yetenek hakkında bilgi sahibi olmalıdırlar.
· Okulun koyduğu kurallar, hangi hünerin daha değerli olduğunu dikte eden yaklaşımlar hüner gelişimini imkânsız hale getirmektedir. Destekleyici okul ve aile ortamı olası akademik başarıyı arttırmakla birlikte güçlü ve sağlıklı kişilik gelişimine katkı sağlar.
· Doğru zamanda doğru öğretmeni bulmak hüner gelişimi açısından ciddi önem tanışmaktadır.
· Sınıf iklimi sadece akademik başarıyı teşvik ediyorsa, üstün yetenekli öğrenciler akranları tarafından kabul görmek için yeteneklerini gizleme eğilimine girmektedirler.
İyi yapılandırılmış, onların ihtiyaçlarına yönelik organize edilmiş eğitim ve aile ortamı üstün yetenekli bireylerin yeteneklerinin gelişimi için olmazsa olmaz bir hal almaktadır.
Şans
Gagne’nin modelinin çevresel katalizörlerin bir bileşeni olan şansın ilerleyen süreçte tüm çevresel ve içsel katalizörler üzerinde etkisinin olduğu ortaya çıkmıştır. Genetik özelliklerin aktarılmasında milyonlarca ihtimalden biriyle birleşmesinden, ebeveynlerin niteliğine, sosyo-ekonomik seviyelerine ve mahalledeki yetenek gelişim programlarının hepsinin içerisinde şans faktörü bulunmaktadır. Atkinson (1978) bireylerin hiç denetim göstermeden yapmış olduğu yetenekleri “oyun zarının iki önemli yuvarlanması” olarak tarif eder. Bunlar doğum ve geçmiş kazalardır. Atkinson’ın “doğum kazası”, çevresel konumun dışında içsel katalizörlerin ve zeka bileşenlerinin arasında şansa da yer vermiştir.