Üstün zekâlı çocukları tanılamanın ilk ayağı iyi bir gözlem yapmaktır. Bu çocukların özelliklerini bilen bir aile veya öğretmen kolaylıkla onların üstün zekâlı olabilecekleri konusunda bir yargıya ulaşabilirler. Ancak bazı çocuklar bu özelliklerini gizlerler veya içinde bulundukları sistem ve çevre onların tespit edilmesini zorlaştırabilir. Peki bunlar nelerdir?
📷 Ekonomik Olarak Dezavantajlı Sosyal Çevrede Bulunan Üstün Zekâlılar
Ekonomik olarak yaşanılan güçlükler üstün zekâlı ve yetenekli bireylerin potansiyelleri ortaya koymalarında en büyük engellerden biridir. Yetenekleri sergileyebilecekleri bir ortamdan ziyade günü kurtarma gerekirse çalışıp eve maddi olarak katkıda bulunmak zorunda kalabilirler. Müzik konusunda yeteneği olan bir bireyin ise eline hiç enstrüman alamaması onun yeteneklerini sergilemesi engelleyen en büyük etken olacaktır.
📷 Türkçe'yi İkinci Yabancı Dil Olarak Kullanan Üstün Zekalılar
Sadece Türkçe için değil bulundukları ortamlarda anadili dışında bir dil konuşan ve dil konusunda gerekli yeterlilikte olmayan çocuklar kendileri doğru ifade edemeyecekleri gibi zaman zaman duygularını ve yeteneklerini ortaya koymamayı tercih edebilirler. Bu durum ise onların tespit edilmesini zorlaştıracaktır.
📷 Üstün Zekâlı Olup Öğrenme Güçlü Çeken Çocuklar
Mevcut eğitim sistemi öğrencilerin akademik başarılarını ölçmeye ağırlık verdiğinden dolayı özellikle öğrenme güçlüğü çeken çocuklar öğretmenleri tarafından üstün zekalı adayı olarak gösterilmeyecek, rehberlik birimi ise bu çocuk hakkında sadece akademik başarı artışı konusunda çalışma yapmak durumunda kalacaklardır.
📷 Fiziksel Engeli Bulunan Üstün Zekâlı Öğrenciler
Özellikle işitme ve görme engeli bulunan üstün zekâlı bireylerin tespit edilmesi son derece zordur. Bunun yanında bedensel engele sahip bireylerinde kendilerini gösterebilecekleri, yetenekleri sergileyebilecekleri alanlar sınırlı olmakla birlikte toplumun onların engelleri nedeniyle yapabildiklerine değil de yapamadıklarına odaklanmış durumdadır. Bu durum onların tespitlerini zorlaştırmaktadır.
📷 Coğrafi Olarak Toplumdan Yalıtılmış Üstün Zekâlılar
Türkiye büyük bir coğrafya, ülkenin her bölgesinde binlerce çocuk ve bu çocukların yüzde 2-3 ü üstün zekâlıdır. Karadeniz’in sarp dağlarında bulunan köylerde, Ağrı’nın kırsal topraklarında yaşayan insanların arasından binlerce üstün zekâlı keşfedilmeden hayat mücadelesine devam etmektedirler. O coğrafyalarda zihin gücünden çok beden gücü karın doyurmaktadır. O yüzden zekâ insanların tespit etmeye gerek duymadıkları bir bilinmeyen olarak hiç gündem edilmemektedir.
📷 Akranları Tarafından Kabul Edilmek İçin Kamufle Olmuş Üstün Zekâlılar
Birçok üstün zekâlı çocuk zihin akranları dışında yaş akranları ile öğrenim hayatlarına devam etmektedir. Zihin akranları ile beraber eğitim alamayan üstün zekalı bireyler normalleşmekte, arkadaşlarına uymak zorunda kalmaktadırlar. Yaşıtlarının üstünde bilgi ve düşünme becerine sahip bu öğrencilerin anlattıkları yaş akranlarına anlamsız ve sıkıcı gelebilmektedir. Bu durumda üstün zekâlı çocuklar onları sıkmamak, arkadaşlıklarının devamı için onlara uymak zorunda kalmakta yeteneklerini ve becerilerini kamufle edebilmektedirler.
📷 Öğrenmeye Aç Ancak Zorlamayan Müfredat Programı İle Baskılanmış Üstün Zekalılar
Okullarımızda müfredat programına tâbi, norm grupları için tasarlanmış eğitim sistemi ile öğrenim hayatlarına devam eden üstün zekâlı binlerce çocuk bulunmaktadır. Öğretmen üzerindeki müfredat baskısı yüzünden üstün zekâlı bireye gerekli bilgi akışını sağlayamamaktadır. Bu durumda üstün zekalı çocuk ya yavaşlatılacak ya kendi haline bırakılacaktır. Zorlayıcı etkinliklerle karşılaşmayan üstün zekalı birey yeteneklerini sergileyip geliştiremediği gibi yaş akranlarının yaptıklarını iyi yapan bir birey olmaktan ileriye gidemeyecektir. Öğretmenleri ise bu durumu onun zekasına değil, çalışkanlığına yormaktan ileri gidemeyecektir.
Sonuç olarak üstün zekalı bireylerin ülkemiz şartlarında tam manası ile tespiti son derece zordur. Ülkemizin kalkınması, bu cevherleri ortaya çıkarılması için her bir eğitim neferinin üstün zekâlı çocuklar konusunda bilgilerini arttırarak bir köşe başını tutması, bütün çocuklara bu gözle bakıp onları gözden kaçırmama hedefinde olması şarttır.
"Köşe başları tutulsun, onlar gözden kaçmasın."
Yusuf İslam AKAY
TÜZDEV Genel Müdürü