Zekâ testleri bütün zihin düzeyindeki çocukların değerlendirilmesi için geliştirilmiş kıymetli ölçüm araçlarıdır.
Ölçüm araçları bu eğitimi almış psikolog ve psikolojik danışmanlar tarafından uygulanmaktadır.
Bu eğitimi almış uzmanlar ortak bir rapor dili kullanır. Ortak rapor dilinin kullanılması bilgi kirliliğini, ifade yanlışlıklarını önlemek içindir. Zekâ testlerinin eğitimini almış uzmanlar, değerlendirmesi yapılan çocukla alakalı 2 farklı rapor yazarlar. Bunlardan biri veli formu diğeri ise uzman formudur.
Eğer yönlendirme hekim tarafından yapıldı ise çocuğun değerlendirme raporu puanlı olarak hekime gönderilir ki hekim tanı koyma esnasında gözden herhangi bir şey kaçırmasın. Eğer yönlendirme okullarda çalışan psikolog ve psikolojik danışmanlar tarafından yapıldı ise çocuğun değerlendirme raporu puanlı olarak psikolog ya da psikolojik danışmanlara gönderilir ki okul sınırları içerisinde çocuğa uygun müdahalede bulunmaları kolaylaşsın.
Veli raporunda ise puan belirtilmez. Puanın belirtilmeme sebebini şu şekilde sıralayabiliriz;
· Şuan test uygulanmış olan öğrenciye aynı test bir yıl sonra tekrar uygulandığında puanlarda farklılıklar gözlenmektedir. Bunun nedeni çocuğun gelişime ve değişime açık olması yani kristalize zekâ faktörüdür çünkü kristalize zekâ, öğrenme ve yaşantı ile elde edilen zekâ türüdür.
· Zekâ testlerinde çocukların değerlendirmesi için ayrı ayrı norm tabloları mevcuttur. Bir çocuğun zihinsel engel, sınır zekâ, düşük normal, normal, yüksek normal, üstün ya da çok üstün olarak tanılanması kendi yaş ve ay grubu içinde değerlendirilmesi sonucunda elde edilir. Örneğin bugün testi yapılmış 6 yaş 2 aylık bir çocuk düşünelim. Bu çocuk WISC-IV sonucuna göre normal çıktı aldığı puan ise yüz. Çocuğun değerlendirmesi yapılırken onu kendi ay grubu içerisinde değerlendirerek bu sonuca varmış oluruz. Aynı çocuğa aynı testi bir yıl sonra tekrar uyguladığımızda çocuk 7 yaş 2 aylık olacaktır ve uzman bu çocuğu şuan ki yaş ve ay grubu içerisinde değerlendirecektir ancak sonucun yüz çıkmama ihtimali oldukça yüksektir. Bunun nedeni çocuğun kronolojik yaşında ve kristalize zekâsında değişiklikler olması faktörüdür.
· Bir diğer faktör uygulanan testlerin norm tablolarındaki farklılıklardır. WISC-IV testinde toplam puanı yüz, yani normal olan bir çocuk, CAS testi uygulandığında yine normal çıkabilmektedir ancak toplam puanı yüz olmamaktadır.
Zihinsel engel, sınır zekâ, düşük normal, normal, yüksek normal, üstün ya da çok üstün ifadeleri tek bir puandan ibaret değildir. Bu ifadeler için bir puan aralığı söz konusudur. Örneğin, normal zihin düzeyi olarak adlandırdığımız puan aralığı yüz puanının belirli bir miktar altını ve belirli bir miktar üstünü kapsamaktadır.
Testi yapılmış ve belirli bir puan almış çocuk, anne babasının gözünde hep bu puandan ibaret kalmaktadır. Ancak çocuğun yaşı ve kapasitesi değişkenlik göstermekte, süreç içerisinde alınan puanın bir miktar altına düşmekte ya da bir miktar üstüne çıkmaktadır. Bu nedenle rakamsal değer değil, yazılı değer daha koruyucu, daha açıklayıcı, daha geliştirilebilirdir.
Zekâ testlerinin tercih edilmesi çocukları etiketlemek için değil güçlü ve zayıf yönlerini keşfetmek ihtiyaca göre desteklemek için olmalıdır. Çünkü çocuklar sadece aldıkları puandan ibaret değildir.
Klinik Psk. Tuba EKER ÜNAL